Autor nieznany
1163 – 1345 r., sztuka gotycka, okres wczesnego i dojrzałego gotyku, Paryż, Francja
Budowla kamienna
Wysokość 35 m, wież w fasadzie 70 m, szerokość korpusu nawowego 48 m, długość 130 m
Paryż, Francja
Źródła fotografii:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Notre_Dame_de_...
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Notre_Dame_Par...
Pięcionawowa katedra na planie krzyża łacińskiego, kryta dwuspadowym dachem.
Długie i wysokie ramię nawy głównej, ponad środkiem prostopadle przecina krótsze ramię tworzące nawę poprzeczną, tak zwany transept.
Ponad dwuspadowymi dachami naw, w miejscu ich skrzyżowania, wznosi się wysoka wieżyczka - sygnaturka na planie koła, kryta dachem stożkowym.
Nawa główna zorientowana w kierunku wschód zachód.
Od zachodu wejście główne, od wschodu miejsce na ołtarz i przestrzeń dla duchowieństwa, tak zwane prezbiterium.
Zamyka je półkolista absyda, przykryta półstożkowym dachem.
Absydę obiegają dwie niższe, dwukondygnacyjne nawy boczne, tworząc obejście wokół prezbiterium, tak zwany ambit.
Nawy boczne kryte są dachem jednospadowym - pulpitowym.
Parami biegnąc ku zachodowi, obejmują dłuższe boki nawy głównej.
Od frontu zamykają je pojedyncze wieże na planie kwadratu, przekryte płaskim czterospadowym dachem namiotowym.
Na przedłużeniu ścian wież, przypory.
Wieże z nawą środkową tworzą fasadę główną.
Na ich osiach trzy ostrołukowe portale wejściowe z rozbudowaną figuralną dekoracją rzeźbiarską. Nad portalami, wąski fryz arkadowy z figurami królów Francji.
Tworzy tak zwaną galerię królów.
W centrum kolejnej kondygnacji, ogromny, okrągły otwór okienny wypełniony ażurową dekoracją, tak zwana rozeta.
Po jej bokach pola zwieńczone łagodnym ostrołukiem.
W nich wycięte po dwa, wysokie, ostrołukowe okna. Nad polami płaskorzeźbione rozety.
U szczytu nawy głównej ażurowy fryz arkadkowy.
Tworzące go arkadki rozbiegają się na boki, przecinają pustą przestrzeń i łączą się z wieżami. Na wieżach arkadki ustawione na gzymsie.
Wyżej pary ostrołukowych wysokich okien. Wieże niedokończone, brak hełmów.
Kolejne rzędy ostrołukowych okien wzdłuż ścian nawy głównej i naw bocznych.
Od góry wypełnione ażurową dekoracją rzeźbiarską - maswerkami.
Pod maswerkami okna podzielone pionowymi, kamiennymi laskami na dwa lub więcej pól. Pomiędzy oknami zewnętrznych naw bocznych, przyścienne filary - przypory.
Wznoszą się ponad ich dachy. Od ścian nawy głównej, po skosie w dół, na filary przerzucone łuki przyporowe.
Ażurowa konstrukcja łuków opina dookoła bryłę katedry.
Jej ciąg przerywają nieznacznie wysunięte ramiona transeptu.
W ich narożach od frontu, smukłe filary zwieńczone wysoką spiczastą wieżyczką, tak zwanym pinaklem.
Pinakle wznoszą się po bokach trójkątnego szczytu.
W nim i oddzielonej gzymsem niższej kondygnacji, rozety.
Pod niższą, ogromną, rząd wąskich, ostrołukowych okien. Wejścia rozbudowane.
Nad nimi wysokie, trójkątne zwieńczenia, tak zwane wimpergi.
Katedra Notre-Dame w Paryżu stanowiła swego rodzaju wzór katedry gotyckiej ze względu na swoją jednorodność stylową i monumentalizm. O ambicjach projektu świadczą podwójne nawy boczne, rzadko spotykane w kościołach gotyckich, podobnie jak podwójne obejście prezbiterium.
Audiodeskrypcja: Marta Golik-Gryglas, Barbara Szymańska
Fundacja Audiodeskrypcja
www.isztuka.edu.pl
Źródła i polecane strony:
R. Toman red., Gotyk. Architektura, rzeźba, malarstwo, Warszawa 2000.
S. Kozakiewicz red., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 1976.
W. Koch, Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Warszawa 1996.
