Heinrich Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki
Schyłek XVIII wieku w Polsce był niezwykle trudnym czasem. Słaby kraj po trzech rozbiorach, niemal bez życia kulturalnego, z ludnością żyjącą pod zaborami i tęskniącą do wolności. Wśród arystokracji zdarzali się ludzie, którzy mieli potrzebę ratowania spuścizny kraju dotkniętego tragediami rozbiorów i utratą niepodległości. Z pewnością zdarzali się tacy także wśród prostych ludzi, mieszkańców wsi i miasteczek, jednak historia niewiele ma o nich do powiedzenia.
Klasycyzm we Francji był stylem, który nigdy nie oddał pola barokowi, jak to się stało w innych krajach europejskich. Już w latach czterdziestych XVIII wieku Jacques-Francois Blondel założył prywatną akademię, która kształciła architektów zgodnie z ideałami antyku. W 1753 roku jezuita Marc-Antoine Laugier napisał esej, w którym domagał się powrotu klasycznych form. Barok, epoka teatralnych form, dynamicznej linii w rzeźbie i architekturze, ascezy w religii i jednocześnie przepychu dworów, w tym papieskiego opanował całą Europę kontynentalną i dotarł także do Francji.
Gęsta śnieżnobiała mgła ścieliła się sennie na skaliste zbocza wąwozu. Pośród leniwie przesuwających się jasnych obłoczków raz po raz wyrastały ciemne sylwety poszarpanych głazów i stromych pagórków. Kropelki porannej rosy oblepiły skąpo rosnącą tu i ówdzie rdzawo-zielną roślinność. Nad górską krainą zaległa drzemiąca cisza. Był 30 listopada 1808 roku. W mlecznej poświacie dało się dostrzec majaczące sylwetki pnących się mozolnie ku górze postaci. Szli ostrożnie, niemalże po omacku wsłuchując się w przestrzeń przed sobą. Uważnie badali każdy kolejny odcinek kamienistej drogi.
